Σε όλους μπορεί να έχει συμβεί να γίνουμε μάρτυρες μιας σκηνής στο σούπερ μάρκετ ή στην παιδική χαρά που ένα παιδί ξεσπά σε κλάματα και ουρλιάζει, πέφτει στο πάτωμα, κλωτσά ή δαγκώνει το γονιό του. Συχνά ο γονιός φαίνεται να μην είναι σε θέση να ηρεμήσει το παιδί που είναι εκτός ελέγχου ή να έχει πανικοβληθεί και ο ίδιος. Κάποιοι σκέφτονται πόσο κακομαθημένο, απαιτητικό ή χειριστικό είναι αυτό το παιδί, ενώ οι ίδιοι οι γονείς συχνά αναρωτιούνται αν έχουν κάνει κάποιο λάθος. Τι συμβαίνει τελικά;
Η συμπεριφορά αυτή των παιδιών ονομάζεται «temper tantrum» δηλαδή παιδικές εκρήξεις θυμού. Στην ουσία, το παιδί καταρρέει επειδή δε μπορεί να διαχειριστεί τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος με τα οποία έχει υπερφορτωθεί. Οι παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν το παιδί και να το οδηγήσουν σε μια έκρηξη οργής μπορεί να είναι διάφοροι θόρυβοι, πολυκοσμία, απώλεια κάποιου προσωπικού αντικειμένου, πολλά φώτα, ζέστη ή κρύο, κούραση, πείνα, υπνηλία, αρρώστια, αλλαγές στη ρουτίνα και σύγχυση. Άλλες φορές, είναι πιθανό το παιδί να εκφράζει με τις κρίσεις την εναντίωσή του σε κάτι που του επιβάλλεται. Σε αυτές τις περιπτώσεις το παιδί δεν είναι σε θέση να καταλάβει ακριβώς τι το ενοχλεί, δυσκολεύεται να το επικοινωνήσει με τους γονείς και να εκδηλώσει τα συναισθήματα του. Επομένως ξεσπά με θυμό.
Η ηλικία που αρχίζουν να εμφανίζονται πιο συχνά οι εκρήξεις θυμού είναι τα 2 χρόνια. Είναι η ηλικία που το παιδί αρχίζει να αυτονομείται, να προσπαθεί να διαχωρίσει τον εαυτό του από τους γονείς, μαθαίνει σταδιακά να συγκρατεί τις φυσικές του ανάγκες, ελέγχει δηλαδή πλέον το σώμα του, πράγμα που από μόνο του αποτελεί μεγάλη αλλαγή στην ψυχοσύνθεσή του. Συγχρόνως χρειάζεται να έχουμε στο μυαλό μας ότι τα ξεσπάσματα του παιδιού έχουν βιολογική βάση. Οφείλονται στην ενεργοποίηση συγκεκριμένου σημείου του εγκεφάλου που δεν έχει αναπτυχθεί πλήρως σε αυτή την ηλικία.
Τι μπορούμε όμως να κάνουμε για να βοηθήσουμε το παιδί τη στιγμή που καταρρέει;
Αρχικά, χρειάζεται να έχουμε στο μυαλό ότι η συμπεριφορά των παιδιών συνδέεται άμεσα με τη συμπεριφορά των γονιών. Οι γονείς χρειάζεται να παραμείνουν ήρεμοι και σταθεροί ώστε να προσφέρουν στο παιδί ένα ασφαλές υπόβαθρο για να εκφράσει τα συναισθήματά του. Αν οι γονείς απαντήσουν στο θυμό του παιδιού με θυμό ή φωνές, φορτώνουν στο παιδί ένα νέο πρόβλημα που χρειάζεται να διαχειριστεί ενώ είναι ήδη σε σύγχυση. Το πιο πιθανό είναι να υπάρξει ένας φαύλος κύκλος φωνών, θυμού και υστερίας που θα καταλήξει σε εξάντληση και παραίτηση και από τις δύο πλευρές.
Το παιδί δεν είναι σε θέση να ακούσει τη συγκριμένη στιγμή, επομένως, οι γονείς χρειάζεται να είναι απλά καθησυχαστικοί εκφράζοντας μόνο κάποιες βασικές λέξεις με ξεκάθαρο τρόπο χωρίς διφορούμενα μηνύματα. Είναι σημαντικό γονείς να λειτουργούν με κατανόηση και να προσπαθούν να μπουν στη θέση του παιδιού. Τη στιγμή της έκρηξης, χρειάζεται να βοηθήσουμε το παιδί να εκφράσει τα συναισθήματά του με λέξεις και να σταθούμε δίπλα του ώστε να το καθοδηγήσουμε να βρει τη λύση. Με αυτόν τον τρόπο του διδάσκουμε πώς να χειρίζεται τις δυσκολίες στο μέλλον.
Σκεφθείτε ότι βοηθάτε τα παιδιά να μάθουν να διαχειρίζονται τα συναισθήματα και τη δυσφορία τους, αλλά και τη ματαίωσή τους, προετοιμάζοντάς τα για την αντιμετώπιση παρόμοιων καταστάσεων στο μέλλον. Δείτε, λοιπόν, αυτά τα ξεσπάσματα σαν μια ευκαιρία να ενδυναμώσετε τη σχέση σας με το παιδί με το να του δείξετε ότι το κατανοείτε, είστε σε θέση να σταθείτε δίπλα του, να το καθησυχάσετε και να το καθοδηγήσετε. Μην αφήσετε ένα παιδί μόνο του στη στιγμή του tantrum με το σκεπτικό ότι το αφήνετε να ηρεμήσει. Το πιο πιθανό είναι ότι το παιδί θα αισθανθεί μόνο και αβοήθητο σε μια στιγμή που ούτε το ίδιο δεν μπορεί να καταλάβει τι του συμβαίνει. Το μήνυμα που θα του δώσετε με τη συμπεριφορά σας είναι ότι το εγκαταλείπετε ενώ σας έχει ανάγκη ή ότι το τιμωρείτε, κάτι που μπορεί να επηρεάσει και τον τρόπο που θα λειτουργεί και αργότερα στη ζωή του ως ενήλικας.
