Πόσοι από εμάς δεν έχουμε πει έστω και μία φορά τη φράση «Α! το ξέχασα! Έπαθα Alzheimer!», χαριτολογώντας; Πρόκειται όντως για μία αστεία υπόθεση; Πιστεύουμε πραγματικά ότι μπορεί κάποτε και εμείς να πάσχουμε από τη νόσο Alzheimer; Και τι σημαίνει «έχω Alzheimer»; Τι είδους ασθένεια είναι η Alzheimer;
Αστειευόμαστε γιατί πιθανώς δε γνωρίζουμε σε τι ακριβώς αναφερόμαστε όταν μιλάμε για τη νόσο Alzheimer. Από την άλλη, μπορεί και να προσπαθούμε να διασκεδάσουμε τους φόβους μας, που είναι αποτέλεσμα της άγνοιας ή της ελλιπούς ενημέρωσης που διαθέτουμε.
ΑΝΟΙΑ ΚΑΙ ΝΟΣΟΣ ALZHEIMER
Μπορεί να έχουμε ακούσει διαγνώσεις και έννοιες όπως γεροντική άνοια,Alzheimer, άνοια, οργανικό ψυχοσύνδρομο, μαλάκυνση εγκεφάλου κ.ά. Έννοιες που συνήθως δε γνωρίζουμε σε τι αναφέρονται, αν είναι ένα και το αυτό ή αν διαφέρουν μεταξύ τους. Οι παραπάνω όροι δεν είναι πλέον δόκιμοι, εκτός από τις έννοιες «άνοια» και «νόσος Alzheimer», που σαφώς δεν είναι συνώνυμες.
Η «άνοια» αναφέρεται σε μία κατάσταση, κατά την οποία το άτομο εμφανίζει ελλείμματα τόσο στη μνήμη όσο και σε άλλες νοητικές λειτουργίες, όπως προσοχή, λόγος, κρίση, σκέψη, κλπ., σε τέτοιο βαθμό που το καθιστούν αναποτελεσματικό στην εκτέλεση των καθημερινών του δραστηριοτήτων. Οι αιτίες που μπορεί να οδηγήσουν σε άνοια μπορεί να είναι κάποιες ασθένειες, όπως η νόσοςAlzheimer, η νόσοςParkinson, κ.ά., η χρήση ουσιών, η διαταραχή του θυρεοειδούς, η έλλειψη βιταμινών, η κατάθλιψη, οι κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις κ.ά.
ΝΟΣΟΣ ALZHEIMER
Η νόσος Alzheimer(ΝΑ) περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1906, από τον Alois Alzheimer, στον οποίο οφείλει και το όνομά της. Δυστυχώς, περισσότερα από 100 χρόνια αργότερα, στο μυαλό πολλών ανθρώπων καταλαβαίνουμε ότι δεν είναι ξεκάθαρο σε τι ακριβώς αναφέρεται.
Η ΝΑ είναι η συχνότερη αιτία που μπορεί να οδηγήσει σε άνοια, αφού αποτελεί τουλάχιστον το 50% των περιπτώσεων. Είναι μία νευροεκφυλιστική νόσος κατά την οποία καταστρέφονται τα εγκεφαλικά κύτταρα με αποτέλεσμα την ατροφία του εγκεφάλου. Τα πρώτα συμπτώματα αφορούν στη διαταραχή της πρόσφατης μνήμης αλλά στην πορεία, καθώς προσβάλλονται περισσότερες περιοχές του εγκεφάλου, ο ασθενής εμφανίζει ελλείμματα και στις υπόλοιπες νοητικές λειτουργίες, αλλαγή της συμπεριφοράς του (π.χ. παραισθήσεις, επιθετικότητα, κατάθλιψη, κ.ά.) και αδυναμία εκτέλεσης καθημερινών δραστηριοτήτων, δηλαδή παύει να είναι αυτόνομος και ανεξάρτητος. Τα συμπτώματα προοδευτικά επιδεινώνονται και γίνονται εντονότερα καθώς η νόσος εξελίσσεται, ώστε σε τελικά στάδια ο ασθενής καθηλώνεται στο κρεβάτι μη μπορώντας να μιλήσει, να φάει, να ελέγξει τις σωματικές του ανάγκες κλπ. Η ΝΑ συνήθως διαρκεί 8 – 10 χρόνια, αν και υπάρχουν ελάχιστοι ασθενείς που ζουν με τη νόσο έως και 20 χρόνια. Η νόσος οδηγεί στο θάνατο και μέχρι σήμερα δεν έχει βρεθεί θεραπεία.
Σήμερα, περισσότεροι από 26 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως, πάσχουν από τη νόσο Alzheimerκαι ο αριθμός αυτός αναμένεται να τετραπλασιαστεί έως το 2050. Έως το 2025, 1 στους 10 άνω των 60 ετών θα πάσχει από τη νόσο, ενώ τουλάχιστον 5 στους 10 άνω των 85 ετών.
ΜΟΡΦΕΣ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ
Σε σπάνιες περιπτώσεις, η νόσος είναι κληρονομική και αφορά σε κάποιο μεταλλαγμένο γονίδιο που φέρουν μέλη της οικογένειας, με αποτέλεσμα η εμφάνιση της νόσου να είναι αναπόφευκτη. Η σποραδική μορφή της νόσου, που είναι και η συνηθέστερη, μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία ενός ενηλίκου, αν και είναι πιθανότερο μετά τα 65 έτη.
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ
Η αιτιολογία της νόσου είναι πολυπαραγοντική, αλλά δυστυχώς, δεν είναι ακόμη πλήρως ξεκάθαρη. Αυτό σημαίνει πως δεν ξέρουμε με βεβαιότητα, ποιοι θα νοσήσουν και ποιοι όχι. Υπάρχουν, όμως, μελέτες που υποστηρίζουν ότι κάποιοι παράγοντες επιδρούν στην πρώιμη εμφάνιση των συμπτωμάτων ή στην καθυστέρηση της εμφάνισής τους. Η πιθανότητα κάποιος να νοσήσει αυξάνονται με την αύξηση της ηλικίας. Η νόσος Alzheimer είναι συχνότερη στις γυναίκες, χωρίς ακόμη να ξέρουμε την αιτιολογία. Επίσης, άτομα που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη, υψηλή χοληστερόλη, αρτηριακή υπέρταση, άγχος και κατάθλιψη έχουν αυξημένες πιθανότητες να προσβληθούν. Το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ, η χαμηλή εκπαίδευση, η ανθυγιεινή διατροφή και η καθιστική ζωή είναι επιπλέον παράγοντες κινδύνου.
Οι παραπάνω παράγοντες δεν κρίνουν 100% αν κάποιος θα νοσήσει ή όχι. Αυξάνουν, όμως, σε σημαντικό βαθμό την πιθανότητα.
Από τα παραπάνω δεδομένα, γίνεται αντιληπτό ότι η νόσος Alzheimer(αλλά και τα άλλα είδη άνοιας) δεν αφορούν σε μία μικρή μερίδα του πληθυσμού αλλά όλους μας. Άλλους λίγο περισσότερο, άλλους ίσως λιγότερο. Σκεφτείτε, όμως πόσο σημαντικό θα ήταν αν ελέγχαμε τους παράγοντες κινδύνου ώστε να καθυστερούσαμε την εμφάνιση των συμπτωμάτων της νόσου. Αν τα συμπτώματα δεν εμφανιζόταν στα 70 αλλά στα 80 έτη! Θα είχαμε κερδίσει τόσα ποιοτικά χρόνια ζωής! Η πρόληψη έχει τη θέση της και στη νόσο Alzheimer.
Κάποια προειδοποιητικά σημάδια είτε σε εμάς είτε σε κάποιο κοντινό μας πρόσωπο είναι τα παρακάτω: δυσκολίες στη μνήμη που δυσκολεύον την καθημερινότητά μας. Δυσκολίες στην επίλυση προβλημάτων και στην κρίση. Δυσκολίες στην εκτέλεση καθημερινών δραστηριοτήτων ή εκτέλεσης των επαγγελματικών υποχρεώσεων. Δυσκολία στον προσανατολισμό σε χρόνο ή τόπο. Δυσκολίες στην ομιλία, στη γραφή ή στην ανάγνωση. Απόσυρση από κοινωνικές δραστηριότητες. Αλλαγή της διάθεσης, της συμπεριφοράς ή στην προσωπικότητα. Εάν, παρατηρήσετε έστω και ένα από τα παραπάνω, απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό. Η έγκαιρη διάγνωση συμβάλλει σε αποτελεσματικότερη θεραπευτική παρέμβαση και έτσι μπορούμε να καθυστερήσουμε σημαντικά την επιδείνωση των συμπτωμάτων της ΝΑ.
