Όλοι έχουμε βρεθεί στη δυσάρεστη θέση του να προσπαθούμε να πούμε κάτι ή να επικοινωνήσουμε για κάτι σημαντικό με τους γύρω μας και αυτοί να μη μας καταλαβαίνουν. Άλλες πάλι φορές νιώθουμε ότι οι άλλοι παρεξηγούν αυτό που τους λέμε ή και εμείς οι ίδιοι δυσκολευόμαστε να κατανοήσουμε αυτό που προσπαθεί να μας πει ο συνομιλητής μας. Γιατί συμβαίνει αυτό; Μήπως «δε μιλάμε την ίδια γλώσσα»;
Ας τα πάρουμε από την αρχή. Oι άνθρωποι είμαστε κοινωνικά όντα και έχουμε έμφυτη την ανάγκη να δημιουργούμε σχέσεις και να ανήκουμε σε ομάδες που μας αποδέχονται και εκτιμούν την ατομική μας ελευθερία ώστε να εκφράζουμε ελεύθερα τις επιθυμίες και τις ανάγκες μας.
Ωστόσο, συχνά παραπονιόμαστε ότι οι σχέσεις εξελίσσονται με πολλές δυσκολίες ή ότι, στη σημερινή εποχή, οι σχέσεις που διακρίνονται από ανθρώπινα και ζεστά χαρακτηριστικά είναι σπάνιες ή/και ανύπαρκτες.
Οι αιτίες είναι αρκετές! Η απόσταση ανάμεσα στους ανθρώπους είναι πλέον συχνή και μπορεί να προκαλέσει αρκετά εμπόδια. Στην ουσία, όταν οι άνθρωποι δε μπορούν να συναντηθούν πρακτικά, δεν επικοινωνούν αποτελεσματικά και τότε, οδηγούνται στην απομάκρυνση. Επίσης, το καθημερινό πρόγραμμα με τις πολλές απαιτήσεις δεν επιτρέπει την πολυτέλεια της ανθρώπινης επικοινωνίας. Ο τρόπος και το είδος της επικοινωνίας ανάμεσα στους ανθρώπους είναι όμως η σημαντικότερη αιτία της απομάκρυνσης αφού, έχει αποδειχτεί ότι προκαλεί μικρές αλλά και μεγάλες παρερμηνείες λόγω της μη αποτελεσματικής ανταλλαγής των απόψεων. Έτσι, είναι πολύ εύκολο να καταλήξουμε σε παρεξηγήσεις, εντάσεις και τσακωμούς με τους ανθρώπους που προσπαθούμε να επικοινωνήσουμε.
Πριν λοιπόν παραπονεθούμε λέγοντας «δε με καταλαβαίνουν», ας σκεφτούμε τι μπορεί να βελτιώσει την επικοινωνία μας με τους ανθρώπους γύρω μας.
Πώς μπορούμε να επικοινωνήσουμε αποτελεσματικά;
Η επικοινωνία είναι το θεμέλιο για την αρμονική μας συνύπαρξη με τους γύρω μας. Αναπτύσσεται μέσα από τις σχέσεις των ανθρώπων και παραμένει συνδεδεμένη με τις σχέσεις ως το τέλος της ζωής. Μέσα από την επικοινωνία ερχόμαστε σε επαφή με τον εαυτό μας και, στη συνέχεια, με τους γύρω μας για να βιώσουμε εμπειρίες. Μέσω της επικοινωνίας βάζουμε κανόνες και ορίζουμε τουςρόλους σε μια σχέση για να μοιραστούμε ιδέες απόψεις, συναισθήματα και ανάγκες. Η επικοινωνία, μας επιτρέπει να οργανωνόμαστε, να παίρνουμε αποφάσεις από κοινού, να εργαζόμαστε μαζί, να υποστηρίζουμε ο ένας τον άλλο, να έχουμε κοινά ενδιαφέροντα, να συμμεριζόμαστε με τους άλλους τις χαρές, τις λύπες, τις ανησυχίες μας και, τέλος να μεγαλώνουμε και να φροντίζουμε τα παιδιά μας.
Υπάρχουν αρκετοί τρόποι για να πούμε το ίδιο πράγμα. Οι λέξεις που θα επιλέξουμε, ο τόνος της φωνής μας, η στάση του σώματος μας μεταφέρουν στο συνομιλητή μας αυτό που επιθυμούμε να του πούμε. Συχνά, ωστόσο αυτό το οποίο ο συνομιλητής μας καταλαβαίνει μπορεί να μην είναι αυτό που του λέμε, είτε γιατί ο τρόπος που εμείς διαλέξαμε για την επικοινωνία μας δεν τον βοηθά να καταλάβει, είτε γιατί, ο τρόπος επικοινωνίας του ίδιου συνομιλητή μας διαστρεβλώνει το μήνυμα μας χωρίς εμείς να είμαστε σε θέση να το ξέρουμε. Είναι φανερό λοιπόν πως η απλή καθημερινή διαδικασία του «λέω κάτι σε κάποιον» δεν είναι τόσο απλή, και γίνεται ακόμα πιο πολύπλοκη αν λάβουμε υπόψη τη δική μας συναισθηματική διάθεση, τη συναισθηματική διάθεση του συνομιλητή μας, καθώς και το επίπεδο προσοχής και συγκέντρωσης του ανθρώπου που θα προσπαθήσει να κατανοήσει όσα του είπαμε.
Υπάρχουν αρκετοί τρόποι για να πούμε το ίδιο πράγμα αλλά, ακόμα και αν είμαστε σίγουροι πως επιλέξαμε έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο, δεν είναι σίγουρο πως ο συνομιλητής μας θα επιλέξει ακριβώς τον ίδιο τρόπο για να καταλάβει αυτό που το είπαμε. Ίσως τελικά να υπάρχουν και αρκετοί διαφορετικοί τρόποι για να «ακούσουμε» αυτό που ο άλλος μας λέει.
Είναι όμως άραγε τόσο σημαντικό και θα πρέπει να είμαστε τόσο προσεκτικοί στον τρόπο που επικοινωνούμε με τους άλλους και στον τρόπο που αυτοί επικοινωνούν μαζί μας; Προφανώς ναι! Και αυτό γιατί αυτό που θα πούμε, το σύνολο της λεκτικής και της μη λεκτικής επικοινωνίας μας, είναι ουσιαστικά ο μοναδικός τρόπος για να μεταφέρουμε – και άρα να μοιραστούμε- τις ιδέες μας, τις προσδοκίες μας και τα συναισθήματά μας.
Ο πιο σωστός τρόπος για να περιγράψουμε την πράξη της επικοινωνίας είναι να επιχειρήσουμε να απαντήσουμε στα ακόλουθα ερωτήματα:Ποιος ; Τι λέει; Με ποιον τρόπο; Σε ποιον; Με τι αποτέλεσμα;Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα αποτελούν την επικοινωνία, η οποία αποτελείται από τη λεκτική και τη μη λεκτική.
Όσο καλά και αν νομίζουμε ότι γνωρίζουμε τους άλλους, εντούτοις δε μπορούμε να διαβάζουμε τη σκέψη τους! Πρέπει να μιλούμε ξεκάθαρα μαζί τους για να αποφεύγουμε τις παρεξηγήσεις, το θυμό και τις καταστάσεις που προκαλούν σύγχυση. Πρέπει να σκεφτούμε ακριβώς τι θέλουμε να πούμε και τι νιώθουμε για το συγκεκριμένο θέμα. Έχει σημασία πως επηρεάζεται η ψυχολογική μας κατάσταση όταν θα μιλούμε για το συγκεκριμένο θέμα. Το μήνυμα μας χρειάζεται να το μεταβιβάσουμε με τρόπο που ο άλλος θα το ακούσει καθαρά και θα το κατανοήσει. Είναι αναγκαίο να μιλήσουμε για το τι θέλουμε, τι χρειαζόμαστε και το πως νιώθουμε.
Επίσης, όταν επικοινωνούμε με ένα άλλο άτομο μπορούμε να μεταδίδουμε πολλά μηνύματα χωρίς όμως να μιλάμε. Η γλώσσα του σώματος είναι τα μηνύματα εκείνα που μεταδίδονται με τη γενικότερη στάση μας. Ο τόνος της φωνής μας, οι κινήσεις των χεριών μας, οι εκφράσεις του προσώπου, η τοποθέτηση των ποδιών είναι η μη λεκτική επικοινωνία. Εάν αυτά που αισθανόμαστε δεν ταιριάζουν με όσα λέμε είναι πιθανόν ότι τα μη προφορικά μηνύματα θα υπερισχύσουν.Σύμφωνα με έρευνες η λεκτική επικοινωνία δηλαδή τα λόγια μας, οι φράσεις, οι λέξεις συμβάλλουν κατά 7% μόνο. Αντίθετα, φαίνεται πως το μη λεκτικό κομμάτι παίζει ρόλο κατά 93% στην επικοινωνία μας. Συγκεκριμένα, ο χρωματισμός της φωνής, η ένταση, ο τόνος, η χροιά , το ύψος της φωνής συμβάλουν κατά 38%, ενώ κατά 55% συμβάλει η γλώσσα του σώματος.
Στην επικοινωνία δεν υπάρχει μόνο το μιλάω, αλλά και το ακούω!!!
Πόσες φορές σας έχει τύχει να συνομιλείτε με κάποιον και να νιώθετε ότι δεν έχει ακούσει λέξη από αυτά που του είπατε είτε επειδή την ώρα που του μιλάτε κάνει κάτι άλλο, είτε επειδή έχει να σκεφτεί τα δικά του προβλήματα; Ίσως έχετε πιάσει και εσείς τον εαυτό σας να μην είστε συγκεντρωμένοι σε αυτό που σας λέει ένας ο συνομιλητής σας γιατί σκέφτεστε τις δουλειές που έχετε να κάνετε την επόμενη μέρα; Τ
ο να ακούμε προσεκτικά το συνομιλητή μας είναι το κυριότερο ίσως σημείο στην αποτελεσματική επικοινωνία. Ένας καλός ακροατής ενθαρρύνει τον άλλο να μιλά ανοιχτά και ειλικρινά, διευκολύνοντας τον να εκφράσει τις ανάγκες και τις επιθυμίες του. Με αυτό τον τρόπο ενθαρρύνει σε σημαντικό βαθμό τους άλλους να συνεχίσουν να μιλάνε, ενώ επιτρέπει στο ακροατή να είναι σίγουρος ότι καταλαβαίνει τι του λένε. Το ειλικρινές ενδιαφέρον και η προσοχή που δείχνουμε στο συνομιλητή μας οδηγεί στο να συνεχίσει να μας μιλά. Το γεγονός ότι δεν είμαστε επικριτικοί απέναντι στις σκέψεις και στα συναισθήματά του θα τον βοηθήσει να νιώθει άνετα και να αποκαλύψει περισσότερα από τον εαυτό του, και αυτό με τη σειρά του θα οδηγήσει σε πιο ουσιαστική, ειλικρινή και αποτελεσματική επικοινωνία.
